Verovatno ste već pročitali naš blog tekst o Kalemegdanu, a sada nastavljamo našu turu i ovoga puta za vas biramo kapije Kalemegdana, tačnije Gornjeg grada.
Dosta gradskih kapija očuvano je u Donjem i Gornjem gradu na Kalemegdanskoj tvrđavi. Stanovnici Beograda prolaze kroz njih nebrojeno puta ne znajući ni kako se zovu, ni koju istoriju imaju iza sebe. Ali ima i onih koji znaju, samo ne stižu da im posvete dovoljno vremena.
• Sahat kapija izgrađena je krajem 17. veka od strane Austrijanaca. Interesantno je što nosi ime iz perioda Osmanskog carstva, po Sahat kuli koja se uzdiže iznad nje. Krasi je svod kroz koji je omogućen prolaz kroz bedem, sa dve bočne prostorije u kojima je boravila straža. Ima nečeg jako romantičnog u prolasku kroz ovu kapiju, kao da najavljuje velelepni grad koji se nalazi iza nje.
• Bočno od Sahat kapije nekada je prkosila Barokna kapija s početka 18. veka, podignuta za vreme austrijske vladavine Beogradom. Ona je bila simbol snage austrijske monarhije i strah i trepet za neprijatelje. Kada su Turci 1740. ponovo osvojili Beograd, uklonjena je barokna fasada a kapija zazidana. Krajem osamdesetih godina 20. veka, obnovljena je i privremeno pretvorena u muzej. Danas je muzej zatvoren kako bi se očuvale zidine.
• Unutrašnja Stambol kapija datira iz 18. veka, a krase je masivna vrata, dva snažna isturena bastiona sa obe strane koja su služila za odbranu, kao i brojne druge prostorije koje čuvaju viševekovne tajne. Nekadašnji pokretni most koji je bio dodatna linija odbrane danas nažalost ne postoji, već je zamenjen nasipom. Ime je dobila po Istanbulu jer se nalazila u produžetku Carigradskog druma, koji je spajao Beograd i Istanbul, tadašnji Carigrad.
• Spoljna Stambol kapija izgrađena je u 18. veku i do danas je sačuvan njen izvorni izgled. Ona je bila prva linija odbrane, veza između obale Save i utvrđenog grada. Krase je dvokrilna vrata, jednako masivna kao ona na Unutrašnjoj kapiji.
• Nasuprot Spoljnoj Stambol kapiji nalazi se Karađorđeva kapija, čije ime označava zahvalnost za ulazak Karađorđa Petrovića i Srpske ustaničke vojske u bedeme tvrđave. Ispostavilo se da to nije bio tačan podatak, ali je ime ostalo do danas. Nakon što su je Turci ponovo osvojili nakon gašenja Prvog srpskog ustanka, zazidana je, a most koji je vodio ka njoj je porušen. Obnovljena istovremeno kada i drveni most koji vodi ka njoj, posle Drugog svetskog rata i danas je neizostavni deo turističke ponude Beograda.
• Despotova kapija sa Dizdarevom kulom brani drevni grad sa istoka. U srednjem veku na ovom mestu je bio glavni ulaz u tvrđavu. Naziv je dobila po srednjovekovnom srpskom vladaru despotu Stefanu Lazareviću. Odlično je očuvana, i naslanja se na Dizdarevu kulu u kojoj se danas nalazi Opservatorija Astronomskog društva „Ruđer Bošković“. Ako prolazite ovuda, ne propustite da pogledate u zvezde i zamislite želju. Kao zanimljivost izdvajamo da dizdar znači zapovednik Tvrđave, čiji je dom bio u kuli, a posao na njoj.
• U vremenu prvih artiljerskih utvrđenja, s kraja 17. veka izgrađena je Kralj kapija, na suprotnom kraju Despotove kapije. Masivna gradnja u baroknom stilu izaziva poštovanje. Da biste stigli do nje, morate proći pored Rimskog bunara, pa ne propustite da posetite i ovaj simbol Beograda.
• Sa Defterdarove kapije se pruža veličanstven pogled na Dunav. Nalazi se nasuprot Sahat kapije a ime nosi po funkciji regionalnog zapovednika finansija (intendanta). Pažljivo kroz ovu kapiju, jer je kamen uglačan, pa nije proporučljivo ovuda ići u štiklama.
• Zindan-kapija iznutra povezana sa Despotvom kapijom je zapravo srednja kapija okrenuta ka Dunavu. Datira iz sredine 15. veka, a izgrađena je sa ciljem još bolje zaštite glavnog ulaza u grad. Ono što je čini poznatom i opevanom čak i u pesmama savremenih muzičara je to što se nalazi između dve okrugle kule koje joj daju izgled utvrđenja iz bajki. Naziv potiče iz vremena Osmanlija i znači tamnica. Ovo je jedna od najpoznatijih kapija u Beogradu, relativno dobro je očuvana i ne sme se propustiti.
• Leopoldova kapija je povezana sa Zindan kapijom i smeštena je u bastionu iz 17. veka. Ime je dobila po caru Leopoldu I, vladaru Svetog rimskog carstva kao i kralju Češke i Ugarske, bez obzira što je izgrađena pre njegove vladavine. On je zaslužan za velelepnu baroknu fasadu koja je sada krasi, a zbog toga su inicijali L.P. (Leopoldus Primus) uklesani iznad ulaza.
• Poslednja, ali ništa manje značajna je Mala kapija Gornjeg grada. Smeštena je između Pobednika i Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, u srednjovekovnim Bedemima. Dugo je bila zazidana, i ponovo je otkrivena sredinom 20. veka. Po mnogim istraživanjima, bila je glavni komunikacioni prostor između zamka despota Stefana Lazarevića i Savske padine.
Ima puno kapija koje su zazidane ili više nisu u upotrebi, kao što je Gvozdena (Demir) kapija, ispod Zavoda za zaštitu spomenika. U funkciji više nije ni Južna kapija despota Stefana Lazarevića koja je svojevremeno bila glavni ulaz u srednjovekovno utvrđenje. Njeni ostaci nisu vidljivi sa spoljne strane bedema, već samo sa unutrašnje strane 50 m zapadno od Sahat kule.
Kapije Donjeg grada su priča za sebe, a o njima čitajte u našem blog tekstu sledeće nedelje.
